Alimenty od rozwiedzionego małżonka

W ramach postępowania rozwodowego przed Sądem, badana jest kwestia który z małżonków jest winny rozkładu pożycia małżeńskiego. W konsekwencji sąd może orzec o winie obojga z nich, jednego z małżonków, a także, że żaden z małżonków nie ponosi winy. Rozstrzygnięcie w tym względzie jest o tyle istotne, gdyż może pociągać za sobą ewentualny obowiązek alimentacyjny jednego z małżonków na rzecz drugiego.

W sytuacji gdy w ramach postępowania sądowego Sąd uznał, że winy za rozkład pożycia nie ponosi żaden z małżonków, bądź też, że wina leży po obu stronach małżonek rozwiedziony może domagać się alimentów tylko wtedy , gdy znajduje się w niedostatku ( art. 60 § 1 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego). Przez stan niedostatku rozumie się brak środków własnych (m.in. dochodów) uniemożliwiające zaspokojenie potrzeb życiowych małżonka. Stan ten jest zawsze oceniany w konkretnej, indywidualnej sprawie. Jeżeli zachodzi powyższa przesłanka, małżonek może domagać się od drugiego dostarczenia środków utrzymania, przy czym muszą one odpowiadać usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz być dostosowane do możliwości majątkowych i zarobkowych osoby zobowiązanej.

Istotna jest jednak treść artykułu 60 § 2 KRO, opisująca wprost sytuację gdy jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia. Mamy wówczas do czynienia z podziałem małżonków na „niewinnego” domagającego się świadczenia alimentacyjnego od „winnego”. Jeżeli poprzez rozwód doszło do istotnego pogorszenia się sytuacji materialnej małżonka niewinnego, Sąd na jego wniosek może orzec obowiązek małżonka winnego zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego. Ważne jest również to, że małżonek niewinny nie musi znajdować się w niedostatku aby domagać się alimentów. Pod uwagę jest brana sytuacja majątkowa niewinnego małżonka przed i po ustaniu małżeństwa. Art 60 § 3 KRO modyfikuje jednak powyższą regułę. W jego myśl ustaje obowiązek alimentacyjny małżonka wyłącznie winnego jeżeli małżonek niewinny zawrze nowy związek małżeński. Ustawodawca uznał, że w takiej sytuacji obowiązki alimentacyjne przechodzą na n owego małżonka. Zobowiązanie alimentacyjne może również wygasnąć po upływie 5 lat od orzeczenia rozwodu przez Sąd – dotyczy to jednak sytuacji gdy obowiązkiem alimentacyjnym obciążono małżonka, który nie został uznany przez Sąd za winnego rozkładu pożycia małżeńskiego. Z kolei małżonek winny jest obciążony powyższym obowiązkiem bez ram czasowych.

Ponieważ (jak zostało to wykazane we wcześniejszym akapicie) rozwiązanie małżeństwa przez rozwód z orzeczeniem o winie jednego z małżonków pociąga za sobą doniosłe skutki prawne w sferze zobowiązań majątkowych, warto wiedzieć kiedy Sąd może orzec o takiej winie jednego z małżonków. Decydujące mogą tu być takie okoliczności jak: zdrada małżeńska, znęcanie się (zarówno psychiczne jak i fizyczne), porzucenie małżonka. Wystąpienie chociażby jednej z nich umożliwia Sądowi orzeczenie winy jednego z małżonków. Skutkiem takiego rozwiązania małżeństwa jest również wyłączenie winnego małżonka od spadkobrania. Zgodnie z art. 940 §1 Kodeksu Cywilnego małżonek jest wyłączony od dziedziczenia w sytuacji gdy drugi z małżonków wystąpił o orzeczenie separacji bądź rozwodu, a żądanie to było uzasadnione.

Sam obowiązek alimentacyjny może być dochodzony przez jednego z małżonków w postępowaniu rozwodowym bądź odrębnym od niego. Sądem właściwym rzeczowo będzie Sąd Rejonowy, właściwy ze względu na miejsce zamieszkania zobowiązanego bądź uprawnionego małżonka. Jeżeli jednak zawieramy żądanie alimentacyjne w pozwie w sprawie o rozwód, Sądem właściwym będzie Sąd Okręgowy. W pozwie należy wskazać strony (powoda i pozwanego wraz z podaniem adresów i numerów PESEL), odpowiednio zatytułować pismo, nie można także zapomnieć o wskazaniu właściwego Sądu i uzasadnieniu (w którym poprzez podanie m.in. kosztów utrzymania mieszkania, wysokości rachunków wykazujemy, że żądana przez nas kwota alimentów jest uzasadniona), a także miejscowość i datę.

Powiązane artykuły:

by Adwokat dr Natalia Bukowska-Draganik

Absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego. W latach 2010-2013 odbyła aplikację w Izbie Adwokackiej w Gdańsku, a w 2016 r. obroniła pracę doktorską z dziedziny prawa cywilnego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika w Toruniu. Aktualnie prowadzi sprawy w ramach indywidualnej praktyki. Specjalizuje się w prawie rodzinnym, spadkowym oraz w zakresie prawa cywilnego.