Wystąpienie zupełnego i trwałego rozpadu pożycia pomiędzy małżonkami to konieczny warunek dopuszczalności rozwodu. Należy pamiętać, że jeśli ta przesłanka nie została spełniona, sąd nie ma obowiązku orzeczenia rozwodu nawet wówczas, gdy małżonkowie zgodnie tego żądają. Sąd ma obowiązek zbadania, czy w danym małżeństwie nastąpił trwały i zupełny rozkład pożycia, nawet wówczas gdy w takim małżeństwie doszło do zdrady, przemocy wobec jednego z małżonków lub któryś z małżonków cierpi na alkoholizm.
Wszelkie więzy pomiędzy małżonkami muszą ulec zerwaniu. Chodzi o więzy duchowe, fizyczne i gospodarcze. Wówczas rozkład pożycia zostaje uznany za zupełny. Istnieje możliwość orzeczenia rozwodu również w przypadku wspólnego zamieszkiwania małżonków. Jeżeli spełnione zostały dwie pozostałe przesłanki uzyskania rozwodu, sąd może orzec rozwód gdy wspólne zamieszkanie jest jedynie wynikiem sytuacji ekonomicznej małżonków i nie mają możliwości finansowych by zamieszkać osobno.
Istnieją trzy podstawowe przesłanki, kiedy pomimo zupełnego i trwałego rozkładu pożycia sąd nie orzeknie rozwodu:
- wskutek rozwodu miałoby ucierpieć dobro małoletnich dzieci małżonków, np. rozwód mógłby spowodować pogorszenie warunków materialnych, w jakich wychowywane są dzieci, lub mógłby spowodować niekorzystne zmiany w psychice dzieci,
- rozwodu żąda małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia, a drugi małżonek nie wyraził zgody na rozwód i jego odmowa nie jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego,
- orzeczenie rozwodu byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, np. w sytuacji, gdy jeden z małżonków jest ciężko chory i nie ma kto się nim zaopiekować.
Sąd może wydać trzy rodzaje wyroków rozwiązujących małżeństwo:
- rozwód bez orzekania o winie
- rozwód z orzeczeniem o wyłącznej winie jednego z małżonków oraz
- rozwód z winy obojga małżonków.
Tylko gdy oboje małżonkowie wyrażą zgodę na rozwód bez orzekania o winie, wówczas sąd może go orzec. Sprzeciw jednego małżonka powoduje, że sąd zobowiązany jest ustalić, kto ponosi winę za rozpad małżeństwa. Może się okazać, że winę ponoszą oboje małżonkowie. Z reguły jest to najszybszy tryb udzielania rozwodu gdyż może być udzielony nawet na pierwszej rozprawie.
Pozew o rozwód wnosi się zawsze do sądu okręgowego, w którego okręgu małżonkowie mieli ostatnie wspólne zamieszkanie, jeżeli choć jedno z nich w tym okręgu nadal stale przebywa, zaś w przypadku braku takiej podstawy właściwy jest sąd okręgowy miejsca zamieszkania strony pozwanej, a gdy i ta okoliczność nie jest spełniona, wówczas właściwość sądu określa się na podstawie miejsca zamieszkania strony powodowej.
Od powództwa o rozwód należy wnieść opłatę w wysokości 600 zł. Uiszcza się ją przez naklejenie na pozwie znaczków opłaty sądowej lub można ją wpłacić na konto sądu okręgowego.
Rozstrzygnięcie o winie zawarte w wyroku rozwodowym ma wpływ na możliwość dochodzenia alimentów od małżonka po ustaniu małżeństwa. Małżonek ponoszący winę za rozkład pożycia ma obowiązek alimentacyjny:
- względem małżonka niewinnego albo
- w stosunku do małżonka, który również ponosi winę za rozkład pożycia, jeżeli znajduje się w niedostatku.
Małżonek, który nie jest winnym rozkładu pożycia ma obowiązek alimentacyjny tylko względem małżonka, który również nie ponosi winy za rozkład pożycia.
Należy pamiętać, że obowiązek dostarczania środków utrzymania małżonkowi rozwiedzionemu wygasa w razie zawarcia przez tego małżonka nowego małżeństwa.
Adwokat Natalia Bukowska-Dragnik
