Podział spółki: krok po kroku. Przewodnik dla przedsiębiorców z perspektywy prawniczej.

Spis treści:

1. Co to jest podział spółek?
2. Jak wygląda podział spółek?
3. Czym jest plan podziału?
4. Elementy planu podziału spółki
5. Elementy planu podziału spółki
6. Uchwała o podziale spółki
7. Skuteczność podziału spółki
8. Czy istnieje możliwość podważenia podziału spółki?
9. Podsumowanie

Co to jest podział spółek?

Podział spółek to proces polegający na wyodrębnieniu majątku (aktywów i pasywów) ze spółki oraz jego przydzieleniu do spółki istniejącej lub nowo powstałej. Ten proces może wynikać z różnych motywacji, niekoniecznie będących rezultatem konfliktów interesów między wspólnikami, lecz także z ekonomicznych korzyści.

Jak wygląda podział spółek?

Na wstępie ważne jest zrozumienie, że uczestnicy spółki dzielonej otrzymują udziały lub akcje w zamian za przeniesienie majątku. Dodatkowo, mają prawo do otrzymania dodatkowych środków w wysokości do 10% wartości majątku spółki dzielonej, które mogą być wypłacone gotówką lub przekazane w postaci udziałów, lub akcji w nowo powstałej spółce.

Podział może dotyczyć spółek kapitałowych, takich jak spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (sp. z o.o.) oraz spółka akcyjna (S.A.). Jest on możliwy na kilka sposobów:

• Przejęcie innej spółki, poprzez przeniesienie całego majątku spółki dzielonej na inne spółki już istniejące. (podział przez przejęcie)

Ta metoda polega na przeniesieniu całego majątku spółki podzielonej na inne już istniejące spółki, poprzez zakup udziałów lub akcji tych spółek przez dotychczasowych udziałowców spółki podzielonej. W efekcie, obecni wspólnicy spółki podzielonej zostaną posiadaczami udziałów (akcji) w spółce przejmującej.

• Zawiązanie nowych spółek i przeniesienie całego majątku spółki dzielonej na nowo utworzone spółki. (podział przez zawiązanie nowych spółek)

Możliwe jest również przeprowadzenie procedury podziału poprzez rozdział majątku spółki, co prowadzi do utworzenia co najmniej dwóch nowych podmiotów. W wyniku tego procesu, wspólnicy spółki pierwotnej otrzymują udziały lub akcje w nowo powstałych spółkach zgodnie z ustalonymi proporcjami wymiany.

• Przejęcie i równoczesne zawiązanie nowej spółki, czyli przeniesienie majątku spółki dzielonej na już istniejącą spółkę oraz na nowo utworzoną spółkę lub spółki. (podział przez przejęcie i zawiązanie nowej spółki)

Ta metoda stanowi połączenie, które umożliwia zarówno przejęcie, jak i utworzenie nowej spółki. Poprzez wykorzystanie tego modelu podziału, dochodzi do rozdzielenia poprzez przejęcie pełnego majątku spółki, gdzie część zostaje przejęta przez już istniejącą spółkę, a reszta przez nowo utworzoną. W takim scenariuszu, partnerzy spółki pierwotnej otrzymują udziały lub akcje w istniejącej spółce oraz w nowo utworzonej, w zamian za posiadane udziały lub akcje w spółce pierwotnej.

• Wydzielenie, poprzez przeniesienie części majątku spółki dzielonej na już istniejącą lub nowo utworzoną spółkę (podział przez wydzielenie)

Ta metoda nie w pełni odpowiada definicji podziału zgodnie z przepisami prawnymi, gdyż skutkuje jedynie częściowym przeniesieniem majątku spółki dzielonej na rzecz spółki przejmującej lub nowo tworzonej. W pozostałym zakresie spółka dzielona będzie nadal istnieć i funkcjonować w niezmienionej formie.

Podział poprzez wydzielenie polega zasadniczo na zmniejszeniu kapitału zakładowego spółki dzielonej oraz przeniesieniu wydzielonej części jej praw i obowiązków na inną spółkę. Związane z tym zmniejszenie kapitału zakładowego spółki dzielonej może wiązać się także ze zwiększeniem kapitału zakładowego spółki przejmującej lub wzbogaceniem tego kapitału w przypadku nowo utworzonej spółki. Jednak możliwy jest podział poprzez wydzielenie bez konieczności zmniejszenia kapitału zakładowego spółki dzielonej, szczególnie gdy majątek spółki jest wydzielany spoza kapitału zakładowego, na przykład z kapitału zapasowego lub rezerwowego.

Ten rodzaj podziału jest szczególnie przydatny w sytuacjach, gdy konkretna działalność jest wydzielana do osobnego podmiotu, co prowadzi do restrukturyzacji prowadzonej przez spółkę dzieloną działalności.

Czy prawa i obowiązki przechodzą na spółki przejmujące lub nowo powstałe wraz z koncesjami i zezwoleniami?

Wszelkie prawa i obowiązki, łącznie z koncesjami i zezwoleniami, przechodzą na spółki przejmujące lub nowo powstałe. W przypadku podziału całego majątku spółki dzielonej nie jest konieczne przeprowadzanie likwidacji. Wspólnicy spółki dzielonej stają się wspólnikami nowych spółek lub spółek przejmujących majątek.

Prawo umożliwia podział spółek kapitałowych, z wyjątkiem spółek akcyjnych, które nie pokryły jeszcze całego kapitału zakładowego. Dodatkowo podział spółek nie jest możliwy, gdy spółka znajduje się w upadłości lub likwidacji.

Czym jest plan podziału?

Plan podziału spółki to formalny dokument sporządzany w wyniku podjęcia uchwały zgromadzenia wspólników spółki dzielonej oraz każdej spółki, na którą ma być przeniesiony majątek spółki macierzystej. Spółki mają 6 tygodni od ustanowienia uchwały na przygotowanie planu podziału, który musi być opracowany we współpracy między spółką dzieloną a spółkami przejmującymi.

Elementy planu podziału spółki

Zgodnie z przepisami Kodeksu spółek handlowych, plan podziału powinien zawierać co najmniej następujące elementy:

• Typ, firma i siedziba każdej uczestniczącej w podziale spółki.
• Stosunek wymiany udziałów lub akcji spółki dzielonej na udziały, lub akcje spółek przejmujących bądź nowo zawiązanych oraz wysokość ewentualnych dopłat.
• Zasady dotyczące przyznania udziałów (akcji) w spółkach przejmujących lub nowo zawiązanych.
• Dzień, od którego udziały (akcje) uprawniają do uczestnictwa w zyskach spółki przejmującej lub nowo zawiązanych.
• Prawa przyznane wspólnikom oraz osobom szczególnie uprawnionym w spółce dzielonej.
• Szczegółowy opis i podział składników majątku pomiędzy poszczególne spółki.
• Podział udziałów lub akcji spółek przejmujących, lub nowo zawiązanych oraz zasady tego podziału.

Ponadto, do planu podziału należy dołączyć dodatkowe dokumenty, takie jak projekt uchwały o podziale, projekt zmian w umowie lub statucie spółki przejmującej, lub nowo zawiązanej, ustalenie wartości majątku spółki dzielonej na określony dzień oraz oświadczenie zawierające informacje o stanie księgowym spółki.

Umowa spółki powstałej w wyniku podziału musi spełniać wszystkie przepisy dotyczące wybranej formy prawnej, włączając w to kwestie organów spółki oraz kapitału zakładowego.

Przy podziale spółki i sporządzaniu planu podziału należy zasadniczo zapewnić, aby przygotowany plan był poddany badaniu co do jego poprawności i rzetelności przez niezależnego biegłego rewidenta. Biegłego ten mianuje sąd rejestrowy właściwy dla siedziby spółki będącej przedmiotem podziału na wspólny wniosek wszystkich spółek uczestniczących w podziale. Niemniej jednak wspólnicy tych spółek mają możliwość zrezygnowania z przeprowadzenia badania planu przez biegłego, co może istotnie przyspieszyć proces podziału oraz zmniejszyć związane z nim koszty. Decyzja o zaniechaniu badania przez biegłego musi być jednomyślnie wyrażona przez wszystkich wspólników uczestniczących w podziale.

Skutki podziału spółek

W sytuacji, gdy dochodzi do podziału spółki, w wyniku którego cały jej majątek zostaje rozdzielony, spółka podzielona zostaje zlikwidowana bez konieczności przeprowadzania postępowania likwidacyjnego. Wykreślenie z urzędu dokonuje się w dniu rejestracji podziału spółki.

Procedura podziału poprzez wydzielenie może skutkować zwiększeniem kapitału zakładowego spółki przejmującej lub utworzeniem nowej spółki.

Uchwała o podziale spółki

Zarządy firm, które biorą udział w procesie podziału, mają obowiązek poinformować dwukrotnie wszystkich swoich wspólników o planowanym podziale, zachowując odpowiedni odstęp czasu między powiadomieniami. Następnie konieczne jest podjęcie przez wspólników uchwały w sprawie podziału. Uchwała powinna zostać spisana przez notariusza. W zależności od charakteru podziału może być również wymagane sporządzenie nowej umowy spółki lub zmiana obecnej umowy.

W przypadku podziału poprzez przejęcie, proces ten może zostać przeprowadzony bez konieczności podjęcia uchwały przez zgromadzenie wspólników lub walne zgromadzenie spółki, jeśli wszystkie udziały lub akcje spółki, która jest podzielona, są posiadane przez spółki przejmujące.

Skuteczność podziału spółki

Za moment podziału spółki należy uznać podobnie jak w przypadku połączenia spółek chwilę dokonania określonych wpisów w prowadzonym rejestrze KRS (Krajowego Rejestru Sądowego). Z chwilą dokonania określonych wpisów podział można uznać za w pełni skuteczny. Z momentem tym powiązane jest również skuteczne objęcie udziałów (akcji) w nowo powstałych spółkach albo w podwyższonym kapitale zakładowym spółek przejmujących.

Czy istnieje możliwość podważenia podziału spółki?

Należy zauważyć, iż istnieje możliwość wniesienia przez określone podmioty w ustawie powództwa o uchylenie lub o stwierdzenie nieważności uchwały o podziale danej spółki. W okresie następującym po podziale powództwo może zostać wytoczone wyłącznie przeciwko spółce przejmującej lub spółce nowo zawiązanej. Wskazana uchwała nie podlega zaskarżeniu ze względu na zastrzeżenia odnoszące się do wyłącznie stosunku wymiany udziałów lub akcji, który określony jest w ramach procesu podziału.

Podsumowanie

Podział spółek to proces, w którym majątek jednej spółki jest wydzielany i przekazywany do istniejących lub nowo powstałych spółek. Może to nastąpić poprzez przejęcie innej spółki, zawiązanie nowych spółek lub połączenie obu tych metod. Plan podziału jest formalnym dokumentem, który określa szczegóły procesu, takie jak podział majątku i udziałów. Podział spółek może skutkować zwiększeniem kapitału zakładowego lub utworzeniem nowej spółki. Skuteczność podziału następuje po dokonaniu wpisów w rejestrze KRS. Istnieje możliwość podważenia podziału przez określone podmioty, jednak nie dotyczy to samego stosunku wymiany udziałów lub akcji.