Wielokrotnie zgłaszają się do nas osoby, które poszukują pomocy w związku upływem terminu do dokonania określonej czynności. Czy każdy termin można przywrócić? Jaki jest termin do złożenia wniosku o przywrócenie terminu i jak należy to zrobić? Na te i inne pytania postaram się odpowiedzieć w dalszej części artykuł.
Rodzaje terminów, które mogą podlegać przywróceniu
Na wstępie wyjaśnić należy z jakiego rodzajami terminów możemy mieć do czynienia w kontekście ich przywrócenia.
Regulacja pozwalająca na przywrócenie terminu, dotyczy jedynie terminów procesowych. W odniesieniu do terminów prawa materialnego nie jest możliwe skorzystanie z możliwości przywrócenia terminu, gdyż uznawane są one za nieprzywracalne.
Terminy procesowe możemy podzielić na sądowe i ustawowe. Termin sądowy wyznaczany jest przez sąd lub przewodniczącego, a jego bieg rozpoczyna się od ogłoszenia w tym przedmiocie postanowienia lub zarządzenia, a gdy kodeks przewiduje doręczenie z urzędu – od jego doręczenia. W odniesieniu do terminu ustawowego, zarówno jego długość, jak i chwila rozpoczęcia jego biega określona jest w przepisie ustawy – np. 2 tygodnie na wniesienie apelacji liczone od dnia doręczenia wyroku wraz z uzasadnieniem.
Co z czynnością podjętą po terminie?
Czynność procesowa podjęta przez stronę po upływie terminu jest bezskuteczna, czyli nie wywołuje żadnych skutków prawnych. Większość przepisów wyznaczających termin dokonania czynności procesowej z faktem niepodjęcia jej w terminie wiąże dodatkowe konsekwencje takie jak np. zwrot lub odrzucenie pozwu, czy też odrzucenie środka odwoławczego lub środka zaskarżenia.
Kiedy można przywrócić termin?
Przesłanką pozytywną przywrócenia terminu jest brak winy strony w uchybieniu terminowi, zaś negatywną – przede wszystkim brak ujemnych skutków procesowych dla strony.
Najistotniejszą kwestią podlegającą rozstrzygnięciu przez sąd rozpoznający wniosek będzie więc kwestia winy.
Wskazuje się, iż o braku winy w uchybieniu terminowi mogą świadczyć takie okoliczności, jak m.in.:
– choroba strony lub jej przedstawiciela, która uniemożliwiła dokonanie stosownej czynności nie tylko osobiście, lecz także przy pomocy innych osób,
– klęska żywiołowa, czy katastrofa,
– udzielenie mylnej informacji przez pracownika sądu.
Podkreślić jednak należy, iż jakiekolwiek uchybienia strony noszące znamiona winy, w tym winy polegającej na niedbalstwie, czy niewykazaniu przez strony należytego zainteresowania uniemożliwiać będą przywrócenie przez sąd terminu.
Jak złożyć wniosek o przywrócenie terminu?
Przywrócenie terminu jest możliwe wyłącznie na wniosek, sąd z urzędu nie może przywrócić stronie terminu.
Pismo z wnioskiem o przywrócenie terminu wnosi się do sądu, w którym czynność miała być dokonana, w ciągu tygodnia od czasu ustania przyczyny uchybienia terminu.
W piśmie tym należy uprawdopodobnić okoliczności uzasadniające wniosek tj. szczegółowo wyjaśnić z jakich przyczyn czynność nie została dokonana w terminie.
Istotnym jest, aby równocześnie z wnioskiem dokonać czynności procesowej, której termin został uchybiony.
Kiedy nie można przywrócić terminu procesowego?
W pierwszej kolejności wskazać należy, że po upływie roku od uchybionego terminu, jego przywrócenie jest dopuszczalne jedynie w wypadkach wyjątkowych. W orzecznictwie wskazuje się, że w związku z niedookreśleniem pojęcia „wypadków wyjątkowych” określone w ustawie, do sądu rozpoznającego wniosek o przywrócenie terminu należy rozważenie, przy uwzględnieniu całokształtu okoliczności sprawy, czy argumenty wspierające wniosek są na tyle mocne, że przeważają nad argumentami przemawiającymi za stabilizacją sytuacji ugruntowanej przez upływ czasu, powstałej w następstwie niedokonania czynności procesowej w terminie, a w konsekwencji czy pozwalają na stwierdzenie, że w sprawie zachodzi wypadek wyjątkowy. W praktyce jest to sytuacja bardzo rzadka.
Jednocześnie, ze szczególną regulacją mamy do czynienia w sprawach małżeńskich. Nie można bowiem przywrócić terminu do złożenia środka odwoławczego od wyroku orzekającego:
– unieważnienie małżeństwa
– rozwód
– ustalającego nieistnienie małżeństwa
jeżeli choćby jedna ze stron zawarła po uprawomocnieniu się wyroku nowy związek małżeński.
Odrzucony zostanie również wniosek spóźniony tj. niezłożony w ciągu tygodnia od dnia ustania przyczyny uchybienia lub niedopuszczalny z mocy ustawy tj. gdy dotyczy terminów, których przywracania ustawodawca wprost zakazał, gdy niedopuszczalność ich przywrócenia wynika ze stanu sprawy albo gdy strona nie uchybiła terminowi.
Jaki jest skutek złożenia wniosku o przywrócenie terminu?
Co do zasady, zgłoszenie wniosku o przywrócenie terminu nie wstrzymuje postępowania w sprawie, ani wykonania orzeczenia. Stosownie do okoliczności, sąd może jednak wstrzymać postępowanie lub wykonanie orzeczenia, a podejmując decyzję, powinien wziąć pod uwagę zarówno podaną przez stronę argumentację, jak i konsekwencje wstrzymania postępowania lub wykonania orzeczenia dla każdej ze stron.
