Upadłość konsumencka – wszystko co trzeba wiedzieć

Życie bywa nieprzewidywalne, a trudności finansowe mogą dotknąć każdego z nas. Utrata pracy, choroba, nadmierne zadłużenie czy nieoczekiwane zdarzenia losowe potrafią wprowadzić w spiralę długów, z której ciężko się wydostać. Właśnie w takich sytuacjach polskie prawo przewiduje możliwość skorzystania z procedury upadłości konsumenckiej.

Czym jest upadłość konsumencka? Najprościej mówiąc, to szansa na oddłużenie dla tych, którzy z różnych przyczyn znaleźli się w stanie trwałej niewypłacalności. Procedura ta pozwala nie tylko na uregulowanie części zobowiązań wobec wierzycieli, ale w określonych przypadkach umożliwia także całkowite umorzenie długów. Dzięki temu dłużnik ma możliwość odzyskania stabilności finansowej i zbudowania swojej przyszłości od nowa.

W niniejszym artykule przyjrzymy się szczegółowo, jak przebiega proces upadłości konsumenckiej, kto może z niego skorzystać oraz jakie korzyści i obowiązki wynikają z tego rozwiązania. Jeśli zmagasz się z problemami finansowymi, ten przewodnik pomoże Ci zrozumieć, czy upadłość konsumencka może być właściwym krokiem w Twojej sytuacji.

Spis treści:

  1. Na czym polega upadłość konsumencka?
  2. Kto nie może ogłosić upadłości konsumenckiej?
  3. Jak ogłosić upadłość konsumencką?
  4. Wniosek o upadłość konsumencką
  5. Podsumowanie

Na czym polega upadłość konsumencka

 

Upadłość konsumencka to procedura sądowa, która umożliwia osobom fizycznym nieprowadzącym działalności gospodarczej wyjście z długów w sytuacji, gdy nie są w stanie spłacać swoich zobowiązań. Jej podstawowym celem jest oddłużenie konsumentów, czyli częściowa lub całkowita redukcja długów, przy jednoczesnym maksymalnym zaspokojeniu wierzycieli w granicach możliwości finansowych dłużnika.

Pierwszym krokiem w procesie upadłości konsumenckiej jest złożenie wniosku do sądu. Warto podkreślić, że od marca 2020 roku prawo w Polsce uległo istotnym zmianom, co znacząco uprościło procedurę. Wcześniej konieczne było udowodnienie, że niewypłacalność powstała niezależnie od winy dłużnika. Obecnie fakt ewentualnego zawinienia po stronie podmiotu w powstaniu niewypłacalności badana jest przez sąd dopiero w toku postępowania upadłościowego w sytuacji ustalenia spłaty wierzycieli.

Sąd, po ogłoszeniu upadłości, ustala indywidualny plan spłaty dostosowany do możliwości finansowych dłużnika. Okres spłat może wynosić maksymalnie 7 lat, a w szczególnych przypadkach może zostać całkowicie umorzony. Co ważne, upadłość konsumencka dotyczy wyłącznie osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej. Osoby będące wspólnikami w spółkach muszą korzystać z postępowania upadłościowego na zasadach ogólnych.

Od wprowadzenia nowych przepisów liczba osób korzystających z tej formy oddłużenia znacząco wzrosła. Jak wynika z danych Centralnego Ośrodka Informacji Gospodarczej, przed zmianami przepisów sądy odrzucały niemal połowę wniosków o upadłość konsumencką. Dzięki liberalizacji prawa, teraz każdy konsument zmagający się z niewypłacalnością ma realną szansę na rozwiązanie swoich problemów finansowych.

Upadłość konsumencka, choć niesie za sobą pewne konsekwencje, dla wielu osób staje się jedyną drogą do wyjścia z długów i rozpoczęcia życia na nowo. Warto jednak dokładnie przeanalizować ten proces i jego skutki, zanim podejmie się decyzję o skorzystaniu z tego rozwiązania.

Kto nie może ogłosić upadłości konsumenckiej

 

Chociaż upadłość konsumencka jest skutecznym narzędziem oddłużenia, istnieją przypadki, w których nie jest możliwe skorzystanie z tej procedury. Ustawa Prawo upadłościowe jasno określa grupy osób, które są wyłączone z możliwości ogłoszenia upadłości konsumenckiej. Oto najważniejsze przesłanki, które uniemożliwiają przeprowadzenie tej procedury:

  1. Prowadzenie działalności gospodarczej – upadłość konsumencka jest dostępna wyłącznie dla osób fizycznych, które nie prowadzą działalności gospodarczej. Aby móc skorzystać z tej procedury, przedsiębiorca musi najpierw trwale zamknąć swoją firmę. Zawieszenie działalności nie wystarcza – konieczne jest jej całkowite zakończenie. Dla przedsiębiorców przewidziano odrębne postępowanie upadłościowe na zasadach ogólnych.
  2. Bycie wspólnikiem w osobowych spółkach handlowych
    Osoby będące wspólnikami spółek jawnych, partnerskich, komplementariuszami w spółkach komandytowych lub komandytowo-akcyjnych nie mogą ogłosić upadłości konsumenckiej, ponieważ ponoszą odpowiedzialność za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem. W takim przypadku mogą skorzystać jedynie z ogólnych zasad postępowania upadłościowego.
  3. Mieszkanie za granicą – upadłość konsumencka dotyczy dłużników zamieszkujących w Polsce. Osoby mieszkające na stałe za granicą i niemające adresu w Polsce powinny skorzystać z procedur upadłościowych obowiązujących w kraju ich zamieszkania.
  4. Osoba wypłacalna – podstawowym warunkiem ogłoszenia upadłości konsumenckiej jest niewypłacalność, czyli stan, w którym dłużnik nie jest w stanie regulować swoich wymagalnych zobowiązań finansowych. Osoby wypłacalne, które są w stanie pokrywać swoje długi, nie kwalifikują się do skorzystania z tej procedury.
  5. Ogłoszenie upadłości w ciągu ostatnich 10 lat – upadłość konsumencką można ogłosić tylko raz na 10 lat. Dlatego osoby, które już skorzystały z tego rozwiązania w przeszłości, muszą poczekać, zanim będą mogły ponownie złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości.
  6. Ukrycie majątku – w toku postępowania upadłościowego dłużnik zobowiązany jest ujawnić cały swój majątek. Ukrycie jakiejkolwiek części dóbr skutkuje oddaleniem wniosku o upadłość lub odpowiedzialnością karną za podanie nieprawdziwym informacji.

Choć przepisy dotyczące upadłości konsumenckiej zostały znacząco złagodzone w ostatnich latach, nadal istnieją określone ograniczenia i kryteria, które trzeba spełnić, aby móc skorzystać z tej procedury. Osoby, które nie kwalifikują się do ogłoszenia upadłości konsumenckiej, powinny rozważyć inne formy oddłużenia, takie jak negocjacje z wierzycielami czy mediacje.

Jak ogłosić upadłość konsumencką

 

Ogłoszenie upadłości konsumenckiej to proces, który od 1 grudnia 2021 roku przebiega w pełni cyfrowo za pośrednictwem systemu Krajowego Rejestru Zadłużonych (KRZ). Uproszczona procedura pozwala na składanie wniosków oraz śledzenie sprawy online, eliminując konieczność osobistych wizyt w sądzie. Oto główne etapy:

Krok 1: Przygotowanie wniosku

Dłużnik przygotowuje wniosek w systemie KRZ, zawierając:

  • Wykaz zobowiązań i majątku,
  • Dokumenty potwierdzające niewypłacalność (np. zestawienia dochodów i wydatków, informacje o egzekucjach komorniczych). Rzetelność wniosku jest kluczowa dla pomyślnego rozpatrzenia.

Krok 2: Złożenie wniosku w systemie KRZ

 

Wniosek składa się elektronicznie poprzez KRZ. Proces ten wiąże się z symboliczną opłatą sądową w wysokości 30 zł. System umożliwia monitorowanie statusu sprawy i dostęp do wszystkich decyzji sądu.

Krok 3: Postępowanie sądowe

 

Sąd analizuje wniosek i może wezwać do uzupełnienia dokumentacji. Po pozytywnym rozpatrzeniu wydaje postanowienie o ogłoszeniu upadłości, a do sprawy włącza się syndyk.

 

Krok 4: Działania syndyka i plan spłaty

 

Syndyk zarządza majątkiem dłużnika, likwiduje go (jeśli istnieje), weryfikuje zgłoszenia wierzycieli i przygotowuje plan spłaty, który sąd zatwierdza. Plan obejmuje częściową spłatę zobowiązań przez maksymalnie 3 lata. W wyjątkowych przypadkach długi mogą być umorzone bez konieczności spłat.

 

Krok 5: Oddłużenie

 

Po realizacji planu spłaty lub jego braku pozostałe długi są umarzane, co kończy proces upadłościowy i pozwala dłużnikowi zacząć nowy etap życia bez obciążeń.

Dzięki cyfryzacji procesu przez system KRZ, upadłość konsumencka stała się bardziej dostępna i transparentna. Warto jednak rozważyć skorzystanie z pomocy specjalistów, aby upewnić się, że procedura przebiegnie sprawnie i zgodnie z prawem. 

Wniosek o upadłość konsumencką

 

Wniosek o upadłość konsumencką to formalne pismo procesowe, które od 1 grudnia 2021 roku składa się wyłącznie za pośrednictwem Krajowego Rejestru Zadłużonych (KRZ). Proces ten odbywa się elektronicznie, co przyspiesza postępowanie i ułatwia jego śledzenie. Oto najważniejsze elementy, które musi zawierać wniosek:

Obowiązkowe dane

  1. Dane osobowe dłużnika – imię, nazwisko, numer PESEL, adres zamieszkania.
  2. Opis majątku – wykaz składników majątku (np. nieruchomości, pojazdy, oszczędności) wraz z ich szacunkową wartością i miejscem przechowywania.
  3. Informacje o wierzycielach i zobowiązaniach – lista wierzycieli z adresami, kwotami zadłużenia, terminami zapłaty oraz zabezpieczeniami (np. hipoteki).
  4. Dochody i wydatki – zestawienie przychodów i kosztów utrzymania z ostatnich sześciu miesięcy.

Uzasadnienie wniosku

Wniosek musi jasno przedstawiać sytuację finansową dłużnika, wyjaśniać przyczyny niewypłacalności (np. utrata pracy, choroba) oraz potwierdzać, że spełnione są warunki ogłoszenia upadłości.

Załączniki

Do wniosku należy dołączyć dokumenty, takie jak:

  • umowy kredytowe, pożyczkowe,
  • wezwania do zapłaty, nakazy sądowe, dokumenty komornicze,
  • zaświadczenia o dochodach, wydatkach oraz inne potwierdzenia dotyczące sytuacji finansowej.

Jak złożyć wniosek?

Wniosek składany jest wyłącznie online w systemie KRZ. Dłużnik musi założyć konto w systemie, wypełnić formularz elektroniczny i dołączyć wymagane dokumenty. Opłata za złożenie wniosku wynosi 30 zł.

Rzetelne i kompletne przygotowanie wniosku jest kluczowe, aby uniknąć odrzucenia przez sąd. W przypadku wątpliwości warto skorzystać z pomocy specjalistów, takich jak doradcy restrukturyzacyjni lub prawnicy, którzy mogą wesprzeć w całym procesie. 

Podsumowanie

 

Upadłość konsumencka to rozwiązanie dla osób, które nie są w stanie spłacać swoich zobowiązań. Dzięki wprowadzeniu systemu Krajowego Rejestru Zadłużonych (KRZ) proces jest teraz szybki i w pełni elektroniczny. Umożliwia częściowe lub całkowite oddłużenie, ale wymaga rzetelnie przygotowanego wniosku i przestrzegania procedur. To skuteczna droga do rozpoczęcia nowego życia finansowego, jednak decyzja o jej ogłoszeniu powinna być dobrze przemyślana.

by Adwokat dr Natalia Bukowska-Draganik

Absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego. W latach 2010-2013 odbyła aplikację w Izbie Adwokackiej w Gdańsku, a w 2016 r. obroniła pracę doktorską z dziedziny prawa cywilnego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika w Toruniu. Aktualnie prowadzi sprawy w ramach indywidualnej praktyki. Specjalizuje się w prawie rodzinnym, spadkowym oraz w zakresie prawa cywilnego.