Windykacja sądowa w spółkach – jak przebiega proces?

Spis treści:

1. Windykacja co to znaczy
2. Windykacja sądowa w spółkach
3. Jak wygląda rozprawa w sądzie za długi
4. Postępowanie windykacyjne – etapy
5. Tryby postępowania sądowego
6. Zalety windykacji sądowej
7. Podsumowanie

Windykacja co to znaczy

Windykacja to proces odzyskiwania długów, który dzieli się na dwa główne etapy: windykację polubowną i windykację sądową. Najpierw zwykle stosuje się windykację polubowną. W tym etapie próbujemy załatwić sprawę bez pomocy sądu, czyli kontaktując się z dłużnikiem i próbując osiągnąć ugodę. Jeśli dłużnik nie reaguje na nasze wezwania do zapłaty lub nie jest w stanie spłacić długu dobrowolnie, wtedy przechodzimy do windykacji sądowej.

Windykacja sądowa to etap, w którym sprawa trafia do sądu. Wierzyciel podejmuje wtedy działania prawne, aby odzyskać dług, co może obejmować złożenie pozwu i, jeśli sąd przychyli się do roszczenia, egzekucję komorniczą.

Słowo „windykacja” pochodzi z łaciny i oznacza dochodzenie swoich praw do rzeczy lub pieniędzy zgodnie z obowiązującym prawem. Głównym celem windykacji jest odzyskanie należnych środków lub przedmiotów, a jej charakter polega na działaniu zgodnym z prawem.

Windykacja sądowa w spółkach

W przypadku prowadzenia jednoosobowej działalności gospodarczej, na zasadzie wpisu do CEIDG, przedsiębiorca odpowiada za wszystkie długi całym swoim majątkiem, w tym także osobistym. Oznacza to, że jeśli firma nie spłaci długów, komornik może zająć jego prywatne ruchomości lub nieruchomość. Sytuacja jest inna w przypadku spółek, które dzielimy na dwie grupy: spółki osobowe i spółki kapitałowe.

Do spółek osobowych należą spółki partnerska, jawna i komandytowa i komandytowo-akcyjna. Z kolei spółki kapitałowe to spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, akcyjna i prosta spółka akcyjna. W obu typach spółek, majątek firmy jest oddzielony od majątku przedsiębiorców.

W przypadku problemów finansowych, najpierw odpowiada za długi sama spółka. Jeśli jednak firma nie jest w stanie spłacić długów, odpowiedzialność mogą przejąć wspólnicy w spółkach osobowych lub członkowie zarządu w spółkach kapitałowych.

Jak wygląda rozprawa w sądzie za długi?

Windykacja sądowa jest stosowana, gdy próby polubownego odzyskania należności nie przynoszą rezultatów. Mimo największych starań, czasami dłużnicy nie są w stanie uregulować swoich zobowiązań lub celowo ich unikają. W takich sytuacjach konieczne staje się wdrożenie bardziej zdecydowanych działań i skierowanie sprawy do postępowania sądowego.

W sytuacji, gdy nakaz zapłaty zostaje zaskarżony, sąd może zwołać rozprawę, podczas której przeprowadzi postępowanie dowodowe i umożliwi stronom przedstawienie swoich argumentów. W pewnych okolicznościach, określonych w kodeksie, sąd może również rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym. Po rozpatrzeniu sprawy sąd wydaje wyrok, w którym ocenia zasadność roszczenia i decyduje, czy uwzględnić żądanie pozwu, czy też utrzymać nakaz zapłaty w mocy, w zależności od przebiegu postępowania.

Postępowanie windykacyjne – etapy

a)Wniesienie Powództwa

Pierwszym krokiem w postępowaniu windykacyjnym jest wniesienie pozwu do sądu. To formalne rozpoczęcie sprawy, w którym wierzyciel składa dokumenty do właściwego sądu cywilnego. Pozew o zapłatę musi spełniać określone wymogi formalne, takie jak dokładne przedstawienie roszczenia oraz opłacenie odpowiedniej kwoty. Opłata sądowa, która wynosi zazwyczaj 5% wartości dochodzonego roszczenia, jest uzależniona od wysokości sporu. Sprawy o zapłatę o wartości powyżej 100.000 złotych rozpoznawane są przez sąd okręgowy, natomiast sprawy o niższej wartości rozpatrywane są przez sąd rejonowy.

b) Wydanie Nakazu Zapłaty

Jeśli powód złożył wniosek o wydanie nakazu zapłaty, sąd może przychylić się do jego prośby i wydać taki nakaz. Nakaz zapłaty to decyzja sądowa, w której sąd nakazuje dłużnikowi uregulowanie należności w określonym terminie lub wniesienie sprzeciwu. Jeżeli nakaz zostanie wydany, dłużnik otrzymuje go wraz z informacją o konieczności działania w określonym czasie.

c) Sprzeciw lub Zarzuty

Po doręczeniu nakazu zapłaty, dłużnik ma możliwość wniesienia sprzeciwu lub zarzutów w terminie określonym przez kodeks postępowania cywilnego. Jeżeli dłużnik zdecyduje się na złożenie sprzeciwu, sprawa przechodzi do dalszego postępowania. W przeciwnym razie, jeśli sprzeciw nie zostanie wniesiony, nakaz zapłaty staje się prawomocnym wyrokiem.

d) Rozprawa Sądowa 

W przypadku, gdy dłużnik wniósł sprzeciw lub zarzuty, sąd wyznacza termin rozprawy. Na rozprawie przeprowadzane są dowody, a strony mają możliwość przedstawienia swoich argumentów. W niektórych przypadkach sąd może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym. Po przeprowadzeniu rozprawy, sąd wydaje wyrok, który rozstrzyga o zasadności roszczenia i może utrzymać w mocy nakaz zapłaty lub wydać nowe orzeczenie.

e) Uzyskanie Klauzuli Wykonalności

Po uzyskaniu prawomocnego wyroku lub nakazu zapłaty, wierzyciel ma prawo wystąpić do sądu o nadanie klauzuli wykonalności. Klauzula ta potwierdza, że orzeczenie jest prawomocne i może być podstawą do rozpoczęcia egzekucji. Proces nadania klauzuli wykonalności odbywa się na wniosek wierzyciela i stanowi kluczowy krok przed rozpoczęciem egzekucji komorniczej.

f) Egzekucja Komornicza

Jeżeli dłużnik nie spłaci zadłużenia w wyznaczonym terminie, wierzyciel, który uzyskał wyrok lub nakaz z klauzulą wykonalności, może wystąpić o wszczęcie egzekucji komorniczej. Komornik sądowy podejmuje działania mające na celu zajęcie majątku dłużnika, takie jak zajęcie kont bankowych, nieruchomości czy ruchomości, w celu zaspokojenia wierzytelności.

Tryby postępowania sądowego

Procedura windykacyjna na gruncie sądowym może być niezwykle skomplikowana. Obecnie obowiązujący Kodeks postępowania cywilnego wyróżnia dwa tryby dochodzenia roszczeń tj. tryb procesowy i nieprocesowy. Z obowiązujących postępowań odrębnych można wyróżnić:

a) Postępowanie Upominawcze

Postępowanie upominawcze ma na celu uzyskanie nakazu zapłaty, który może być zaskarżony przez pozwanego. Sąd wydaje taki nakaz, jeśli roszczenie powoda jest zasadniczo uzasadnione, chyba że roszczenie wydaje się bezpodstawne, istnieją wątpliwości co do przedstawionych faktów, lub roszczenie zależy od wzajemnego świadczenia. Jeżeli pozwany złoży sprzeciw, nakaz zapłaty traci moc w zakresie, w jakim został zaskarżony.

b) Elektroniczne Postępowanie Upominawcze (EPU)

Elektroniczne postępowanie upominawcze umożliwia uzyskanie nakazu zapłaty za pośrednictwem systemu teleinformatycznego. Dotyczy to spraw, w których dochodzone są roszczenia pieniężne, które stały się wymagalne w ciągu ostatnich trzech lat. Korzystanie z EPU oferuje niższe opłaty sądowe (1,25% wartości roszczenia w porównaniu do 5% w postępowaniu tradycyjnym), szybsze rozpatrzenie sprawy oraz możliwość załatwienia sprawy elektronicznie. Jeśli jednak nakaz zapłaty nie może być doręczony pozwanemu w kraju, sąd elektroniczny automatycznie uchyla nakaz i umarza postępowanie.

c) Postępowanie Nakazowe

Postępowanie nakazowe również prowadzi do wydania nakazu zapłaty, ale pozwany ma prawo wnosić zarzuty, a nie sprzeciw. Wydanie nakazu zapłaty w tym trybie jest bardziej restrykcyjne i możliwe tylko w ściśle określonych sytuacjach. Dokumenty takie jak weksel czy pisemne oświadczenie dłużnika mogą stanowić podstawę do wydania nakazu. Nakaz zapłaty staje się tytułem zabezpieczenia i jest wykonalny bez dodatkowej klauzuli wykonalności. W przypadku weksla lub czeku, nakaz zapłaty jest natychmiast wykonalny po upływie terminu na zapłatę. W razie wniesienia zarzutów, opłata sądowa wynosi trzy czwarte standardowej stawki, a sąd decyduje, czy utrzymać nakaz zapłaty w mocy, czy go uchylić.

d) Postępowanie w Sprawach Gospodarczych

Postępowanie w sprawach gospodarczych dotyczy sporów między przedsiębiorcami związanych z ich działalnością gospodarczą. Chociaż stosuje się tu przepisy ogólne dotyczące postępowania cywilnego, nie obejmuje to postępowań takich jak europejskie postępowanie nakazowe, europejskie postępowanie w sprawie drobnych roszczeń oraz elektroniczne postępowanie upominawcze. Sprawy gospodarcze są bardziej sformalizowane i wymagają szczególnej dbałości o dokumentację oraz przestrzeganie procedur.

Zalety windykacji sądowej

Choć wierzyciel może zdecydować się na działania polubowne zamiast kierowania sprawy do sądu, istnieje wiele korzyści związanych z postępowaniem sądowym:

1. Zwrot Kosztów: W trakcie postępowania sądowego wierzyciel może ubiegać się o zwrot kosztów postępowania oraz kosztów związanych z dochodzeniem należności.
2. Pewność Działań: Windykacja sądowa daje wierzycielowi pewność, że podejmuje wszystkie dostępne środki w celu odzyskania długu.
3. Motywacja do Negocjacji: Wszczęcie procesu sądowego lub działania komornika mogą skłonić dłużnika do rozpoczęcia negocjacji i zawarcia ugody sądowej lub ugody w toku postępowania egzekucyjnego.
4. Możliwość Egzekucji: Uzyskanie nakazu zapłaty lub wyroku pozwala na rozpoczęcie postępowania egzekucyjnego, co zwiększa szanse na odzyskanie należności.
5. Prawomocne Potwierdzenie Wierzytelności: Wyrok sądu stanowi formalne i prawomocne potwierdzenie istnienia wierzytelności, co nakłada na dłużnika obowiązek jej spłaty.

Podsumowanie

Artykuł przedstawia kluczowe etapy windykacji sądowej w spółkach. Proces rozpoczyna się od wniesienia pozwu, a następnie może obejmować uzyskanie nakazu zapłaty, rozpatrzenie sprawy na rozprawie sądowej oraz egzekucję komorniczą. Windykacja sądowa różni się w zależności od typu spółki – osobowej czy kapitałowej, gdzie odpowiedzialność za długi jest różnie przypisywana.

Omówiono także tryby postępowania sądowego, takie jak postępowanie upominawcze, elektroniczne postępowanie upominawcze (EPU), postępowanie nakazowe i sprawy gospodarcze. Windykacja sądowa oferuje zalety, takie jak możliwość odzyskania kosztów, pewność działań, motywowanie dłużnika do negocjacji oraz prawomocne potwierdzenie wierzytelności.