Spis treści:
- Wstęp
- Przesłanki ogłoszenia upadłości
- Obowiązek złożenia wniosku
- Jak złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości?
- Przebieg postępowania upadłościowego
- Rola syndyka i masa upadłości
- Alternatywa: restrukturyzacja lub upadłość konsumencka
- Najczęstsze błędy popełniane przez przedsiębiorców przy składaniu wniosku o upadłość
- Konsekwencje ogłoszenia upadłości dla przedsiębiorcy
- FAQ – najczęściej zadawane pytania
- Podsumowanie
Wstęp
Prowadzenie jednoosobowej działalności gospodarczej daje wolność, ale niesie też pełną odpowiedzialność majątkową. Przedsiębiorca odpowiada za zobowiązania firmy całym swoim majątkiem – nie tylko tym, co zgromadził w ramach biznesu, ale również tym, co posiada prywatnie. Gdy sytuacja finansowa firmy ulega załamaniu, ratunkiem może być ogłoszenie upadłości.
Choć to trudna decyzja, często stanowi pierwszy krok do uporządkowania finansów i odzyskania kontroli nad życiem zawodowym i osobistym. W tym artykule krok po kroku omawiam procedurę upadłościową dotyczącą jednoosobowej działalności gospodarczej.
Przesłanki ogłoszenia upadłości
Podstawową przesłanką ogłoszenia upadłości jest niewypłacalność, czyli utrata zdolności do regulowania wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Mówiąc prościej – przedsiębiorca nie jest w stanie terminowo spłacać faktur, kredytów, leasingów czy składek ZUS.
Ustawa – Prawo upadłościowe wskazuje dwie sytuacje, które kwalifikują przedsiębiorcę jako niewypłacalnego:
- Brak płynności finansowej – zobowiązania są wymagalne, a dłużnik ich nie reguluje.
- Nadmierne zadłużenie – majątek przedsiębiorcy jest mniejszy niż jego zobowiązania.
Uwaga: jeśli przedsiębiorca ma tylko jednego wierzyciela, sąd może oddalić wniosek o ogłoszenie upadłości jako oczywiście bezzasadny. Podobnie, gdy majątek dłużnika nie wystarczy na pokrycie kosztów postępowania – wtedy również sąd oddala wniosek.
Obowiązek złożenia wniosku
Zgodnie z art. 21 ust. 1 prawa upadłościowego, przedsiębiorca jest zobowiązany do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości w ciągu 30 dni od dnia, w którym stał się niewypłacalny.
Zaniechanie tego obowiązku może mieć poważne konsekwencje:
- Odpowiedzialność odszkodowawcza wobec wierzycieli,
- Odpowiedzialność karna (np. za przestępstwo z art. 586 KSH),
- Możliwość orzeczenia zakazu prowadzenia działalności gospodarczej do 10 lat.
Dlatego tak ważne jest, aby nie ignorować pogarszającej się sytuacji finansowej firmy i działać na czas.
Jak złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości?
Wniosek o ogłoszenie upadłości składa się wyłącznie elektronicznie – za pośrednictwem Portalu Krajowego Rejestru Zadłużonych (KRZ): https://krz.ms.gov.pl
Do wniosku należy dołączyć m.in.:
- Wykaz majątku i jego oszacowanie,
- Listę wierzycieli i wysokość wierzytelności,
- Spis wierzytelności spornych,
- Wykaz zobowiązań pieniężnych,
- Sprawozdania finansowe (jeśli były sporządzane),
- Zestawienie przychodów i kosztów,
- Oświadczenie o stanie zatrudnienia,
- Dokumentację potwierdzającą stan niewypłacalności.
Koszty:
- Opłata sądowa – 1000 zł
- Zaliczka na wydatki (ustalana indywidualnie przez sąd)
Przebieg postępowania upadłościowego
Po otrzymaniu wniosku sąd:
- Weryfikuje przesłanki formalne i materialne ogłoszenia upadłości,
- W razie pozytywnej oceny – wydaje postanowienie o ogłoszeniu upadłości,
- Wyznacza syndyka i wzywa wierzycieli do zgłaszania wierzytelności,
- Tworzy tzw. masę upadłości z majątku przedsiębiorcy.
Od momentu ogłoszenia upadłości przedsiębiorca traci prawo do zarządzania swoim majątkiem – przechodzi ono na syndyka. Wszelkie czynności prawne (np. sprzedaż auta, nieruchomości) dokonane przez upadłego po ogłoszeniu upadłości są nieważne z mocy prawa.
Rola syndyka i masa upadłości
Syndyk to osoba wyznaczona przez sąd, która zarządza majątkiem upadłego i prowadzi likwidację jego aktywów. Do jego obowiązków należy m.in.:
- Sporządzenie listy wierzytelności,
- Sprzedaż składników majątku (np. nieruchomości, sprzętu, pojazdów),
- Podział uzyskanych środków pomiędzy wierzycieli zgodnie z ustawowym planem podziału.
W przypadku jednoosobowej działalności gospodarczej do masy upadłości wchodzi cały majątek osobisty przedsiębiorcy, chyba że objęty jest on prawnie skuteczną ochroną (np. majątek objęty małżeńską rozdzielnością majątkową zawartą przed zaciągnięciem zobowiązań).
Alternatywa: restrukturyzacja lub upadłość konsumencka
Zanim zdecydujesz się na upadłość, warto rozważyć inne opcje:
1. Postępowanie restrukturyzacyjne
Dostępne, gdy firma jeszcze funkcjonuje i istnieje realna szansa na poprawę płynności finansowej. Restrukturyzacja pozwala na zawarcie układu z wierzycielami i uniknięcie upadłości.
2. Upadłość konsumencka
Jeśli działalność została zakończona, przedsiębiorca może w niektórych sytuacjach skorzystać z procedury upadłości konsumenckiej. Warunkiem jest trwałe zakończenie działalności i brak możliwości spłaty długów.
W praktyce wiele osób, które prowadziły JDG i zamknęły działalność, korzysta właśnie z tego trybu.
Najczęstsze błędy popełniane przez przedsiębiorców przy składaniu wniosku o upadłość
Dodanie tej sekcji pomoże czytelnikom uniknąć pułapek, które mogą skutkować oddaleniem wniosku lub wydłużeniem postępowania:
Najczęstsze błędy to:
- Złożenie wniosku po terminie 30 dni od powstania niewypłacalności,
- Niepełna dokumentacja (np. brak wykazu majątku lub listy wierzycieli),
- Błędne oszacowanie majątku – zaniżone lub zawyżone wartości,
- Pominięcie wierzycieli spornych,
- Złożenie wniosku w złym trybie (np. konsumenckim zamiast gospodarczym),
- Przekonanie, że upadłość „rozwiąże wszystkie problemy” – bez świadomości konsekwencji majątkowych i prawnych.
Konsekwencje ogłoszenia upadłości dla przedsiębiorcy
To bardzo ważna sekcja, której brakuje w oryginalnej wersji. Pokazuje czytelnikom, co naprawdę oznacza upadłość w praktyce – nie tylko korzyści, ale też ograniczenia.
Przykładowe konsekwencje:
- Utrata zarządu nad majątkiem – przechodzi on w ręce syndyka,
- Możliwość utraty części lub całości majątku osobistego,
- Trudności z uzyskaniem finansowania w przyszłości (banki sprawdzają historię upadłości),
- Obniżenie wiarygodności w oczach partnerów biznesowych,
- Możliwość orzeczenia zakazu prowadzenia działalności gospodarczej w przyszłości
FAQ – najczęściej zadawane pytania
- Czy mogę ogłosić upadłość, jeśli mam długi wobec ZUS i Urzędu Skarbowego?
Tak, długi publicznoprawne są traktowane jak inne zobowiązania i mogą być zgłaszane w postępowaniu upadłościowym. - Czy upadłość zlikwiduje wszystkie moje długi?
Nie zawsze. Niektóre zobowiązania (np. alimenty, grzywny karne) nie podlegają umorzeniu. - Czy po ogłoszeniu upadłości mogę założyć nową działalność?
Co do zasady tak, ale tylko jeśli sąd nie orzekł zakazu prowadzenia działalności gospodarczej. - Ile trwa postępowanie upadłościowe jednoosobowego przedsiębiorcy?
Od kilku miesięcy do kilku lat – w zależności od skomplikowania sprawy i liczby wierzycieli.
Podsumowanie
Ogłoszenie upadłości jednoosobowej działalności gospodarczej to poważna decyzja – ale może być szansą na nowy start.
Aby z niej skorzystać, trzeba spełnić określone warunki, działać w odpowiednim terminie i dopełnić formalności. Samodzielne przejście przez ten proces bywa trudne, dlatego warto skonsultować się z prawnikiem specjalizującym się w sprawach upadłościowych – pomoże on ocenić sytuację, przygotować dokumenty i reprezentować przedsiębiorcę przed sądem.
