Chcąc uregulować sprawy spadkowe po śmierci spadkodawcy, należy przeprowadzić po nim postępowanie spadkowe. W zależności od okoliczności, można to zrobić na dwa sposoby. W pierwszym przypadku przed notariuszem, który sporządzi akt poświadczenia dziedziczenia lub przed sądem uzyskując prawomocne postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku. Wskazać należy, iż zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia ma skutki prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku.
Jakie czynności należy podjąć po nabyciu spadku?
Przeprowadziliśmy postępowanie spadkowe i mamy prawomocne postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku lub zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia, to jednak nie koniec formalności, których należy dopełnić.
Urząd skarbowy
W pierwszej kolejności należy zająć się kwestiami związanymi z koniecznością zgłoszenia nabycia spadku lub złożenia zeznania podatkowego w urzędzie skarbowym.
Majątek osób, które nabyły własność rzeczy lub praw majątkowych na terytorium Polski w drodze dziedziczenia, podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn.
W sytuacji gdy wartość otrzymanego majątku przekraczać będzie kwotę wolną od podatku, jak również nie będzie przysługiwać zwolnienie, konieczne będzie złożenie zeznania podatkowego o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych na formularzu SD-3.
Należy pamiętać, iż zeznanie podatkowe należy złożyć w ciągu 1 miesiąca od dnia powstania obowiązku podatkowego. Obowiązek podatkowy nie powstaje jednak już w dniu śmierci spadkodawcy, czy też wydania postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku. Termin ten liczymy od dnia kiedy uprawomocniło się orzeczenie sądu, został zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia lub zostało wydane europejskie poświadczenie spadkowe.
Na zapłatę podatnik ma 14 dni od dnia doręczenia mu decyzji z ustaloną kwotą podatku.
Zwolnienie dla najbliższej rodziny
Osoby bliskie spadkodawcy mogą skorzystać ze zwolnienia dla najbliższej rodziny. Wskazać jednak należy, iż możliwość ta dotyczy jedynie określonych osób tj. jeżeli nabyły spadek po śmierci żony, męża, córki, syna, wnuczki, wnuka, prawnuczki, prawnuka, matki, ojca, babci, dziadka, prababci, pradziadka, pasierbicy, pasierba, siostry, brata, macochy i ojczyma.
Wówczas na zgłoszenie mamy 6 miesięcy od dnia kiedy powstał obowiązek podatkowy, zgodnie z zasadami opisanymi powyżej.
Jeżeli wskazane wyżej osoby będą chciały skorzystać z całkowitego zwolnienia z podatku od spadków i darowizn, muszą złożyć formularz podatkowy SD-Z2.
Co w sytuacji gdy nie dotrzymano 6 miesięcznego terminu?
Co do zasady niedotrzymanie terminu skutkuje tym, iż nabycie własności rzeczy i praw majątkowych podlega opodatkowaniu na zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej.
Opodatkowaniu podlega nabycie przez spadkobiercę przedmiotów o czystej wartości przekraczającej 10 434 zł.
Podatek oblicza się od nadwyżki podstawy opodatkowania ponad kwotę wolną od podatku, według następujących skal:
| Kwoty nadwyżki w zł | Podatek wynosi | |
| ponad | do | |
| 1) od nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej | ||
| 11 128 | 3% | |
| 11 128 | 22 256 | 333 zł 90 gr i 5% od nadwyżki ponad 11 128 zł |
| 22 256 | 890 zł 30 gr i 7% od nadwyżki ponad 22 256 zł | |
Co w sytuacji kiedy dowiedzieliśmy się o nabyciu przedmiotów po upływie 6 miesięcznego terminu?
Niejednokrotnie zdarza się, że spadkobiercy nie mają pełnej wiedzy o wszystkich składnikach wchodzących w skład masy spadkowej już w chwili śmierci spadkodawcy. Co w sytuacji kiedy dowiedzą się o nabyciu w spadku przedmiotów po upływie 6 miesięcznego terminu?
Jeżeli spadkobierca dowie się o nabyciu przedmiotów po upływie 6 miesięcznego terminu, zwolnienie stosuje się, gdy spadkobierca zgłosi te przedmioty naczelnikowi urzędu skarbowego nie później niż w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o ich nabyciu, oraz uprawdopodobni fakt późniejszego powzięcia wiadomości o ich nabyciu.
Wskazać jednak należy, iż sam fakt późniejszego dowiedzenia się o nabyciu przedmiotów może nie być wystarczający dla skorzystania ze zwolnienia. Zgodnie z ugruntowanym stanowiskiem „Spadkobierca chcąc skorzystać ze zwolnienia podatkowego, o którym mowa w art. 4a ust. 2 u.p.s.d. powinien wykazać, że bez własnych zaniedbań lub zaniechań nie wiedział o nabyciu przez niego spadku, a następnie zgłosić nabyty spadek (rzeczy lub prawa majątkowe) naczelnikowi urzędu skarbowego, nie później niż w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o ich nabyciu. W przepisie art. 4a ust. 2 u.p.s.d. chodzi więc o przypadki o charakterze wyjątkowym, w których z natury i istoty nabycia danego prawa majątkowego czy własności rzeczy wynika, że nabywca mógł dowiedzieć się o tym nabyciu później, nie zaś o sytuacje, kiedy nabywca dowiedział się później na skutek własnych zaniechań czy zaniedbań.” (Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, I SA/Gl 777/21, LEX nr 3315606).
W kolejnych artykułach zostaną omówione kwestie dotyczące pozostałych przypadków zwolnień podatkowych, jak również kwestia obejmująca konieczność zgłoszenia zmiany właściciela nieruchomości nabytej w drodze spadkobrania.
