Pojęcie działu spadku
Przedmiotem działu spadku jest rozdzielenie składników majątku pomiędzy spadkobierców. Należy również pamiętać, że przedmiotem działu spadku są tylko aktywa spadkowe, długi nie podlegają podziałowi w takim postępowaniu.
Jak może dojść do działu spadku?
Do działu spadku może dojść na drodze umowy między wszystkimi spadkobiercami (umowny dział spadku) albo na mocy orzeczenia sądu, które zostało wydane na wniosek jednego ze spadkobierców (sądowy dział spadku).
Sądowy dział spadku
Kto jest uprawniony do żądania działu spadku?
Wszyscy spadkobiercy oraz ich następcy prawni, czyli osoby, które wstąpiły w miejsce drugiej w jej sferę stosunków prawnych (zwane także jako: sukcesor).
Jak złożyć wniosek o dział spadku?
Zgodnie z art. 680 § 1 Kodeksu Postępowania Cywilnego
We wniosku o dział spadku należy powołać postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku albo zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia oraz spis inwentarza, jak również podać, jakie spadkodawca sporządził testamenty, gdzie zostały złożone i gdzie się znajdują. Jeżeli spis inwentarza nie został sporządzony, należy we wniosku wskazać majątek, który ma być przedmiotem działu.
Dodatkowo:
- Gdy nieruchomość należy do składu spadku, należy przedstawić akt notarialny stwierdzający prawo własności wnioskodawcy.
- Należy uiścić opłatę stałą w kwocie 500 złotych, a jeżeli wniosek zawiera zgodny projekt działu spadku, pobiera się opłatę stałą w kwocie 300 złotych
- Wniosek powinien zawierać proponowany przez wnioskodawcę sposób w jaki ma być dokonany dział spadku.
Warto dodatkowo pamiętać, że w razie wystąpienia stanu faktycznego, w którym przedmioty spadkowe należą do majątku wspólnego spadkodawcy i jego małżonka, należy wszcząć postępowanie o podział majątku. Zapraszamy do artykułu: Podział majątku po rozwodzie.
Do jakiego sądu należy złożyć wniosek?
Do tzw. sądu spadku, czyli sąd ostatniego miejsca zwykłego spadkodawcy, a w razie wystąpienia stanu faktycznego, w którym nie da się ustalić takiego sądu – sąd odpowiedni dla miejsca, w którym znajduje się majątek spadkowy bądź jego część.
Procedowanie sądu po złożeniu wniosku
Z urzędu Sąd ustala skład oraz wartość majątku spadkowego zgodnie z art. 684 k.p.c. W razie wystąpienia niezgody między uczestnikami Sąd przeprowadza dowody w celu ustalenia składników spadku.
Dział majątku spadkowego
Likwidację wspólności można dokonać na trzy sposoby.
Sąd przy dokonaniu fizycznego podziału rzeczy rozdziela przedmioty między spadkobierców w stosunku do wielkości ich udziału w spadku. Dodatkową możliwością jest ustalenie dopłat w razie wystąpienia sytuacji w której wartość przyznanych części nie odpowiada wielkości udziałów uprawnionych, bądź powstały rozbieżności w wartości przyznanych rzeczy.
Gdy podział fizyczny byłby sprzeczny z ustawą, społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy, albo pociągnąłby za sobą istotną zmianę rzeczy lub zmniejszyłby jego wartość, należy zastosować w dalszej kolejności jeden z dwóch podziałów:
- Przyznanie własności w całości określonym spadkobiercom i zasądzenie spłaty pozostałych zgodnie z artykułem 1044 kodeksu cywilnego.
- Cywilny podział rzeczy, czyli dokonanie sprzedaży rzeczy i podzielenie zdobytej sumy między współspadkobierców odpowiednio w stosunku do wielkości udziałów w spadku.
WAŻNE! Powyższe sposoby nie muszą być stosowane jednolicie do całości majątku. Każdy z przedmiotów należy odrębnie zweryfikować pod kątem trzech powyższych sposobów podziału.
Umowny dział spadku
Umowa o dział spadku musi zostać zawarta między wszystkimi spadkobiercami pod rygorem nieważności. Do spadkobierców nie zaliczają się osoby, które odrzuciły spadek, bądź zostali uznani za niegodnych dziedziczenia.
Forma
Jeżeli do spadku nie należy nieruchomość bądź przedsiębiorstwo, umowa o dział spadku może zostać zawarta w dowolnej formie. W innym razie należy ją sporządzić w formie aktu notarialnego w razie wystąpienia nieruchomości w spadku bądź w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi, gdy w danym stanie faktycznym do majątku spadkowego należy przedsiębiorstwo.
Sposoby podziału rzeczy
Odmiennie od sądowego działu spadku w razie zawarcia umowy o dział spadku możliwe są jedynie dwa sposoby podziału rzeczy:
- Fizyczny podział rzeczy,
- Przyznanie własności w całości określonym spadkobiercom.
Podsumowanie
Umowny dział spadku jest zatem rozwiązaniem, które jest możliwe wyłącznie w stanie faktycznym, w którym wszyscy spadkobiercy są zgodni co do sposobu podziału spadku. W przypadku braku zgody konieczne będzie rozstrzygnięcie sprawy na drodze postępowania sądowego.
